Interview Epica: Mark Jansen over Omega

Artiest: Epica

Geïnterviewde: Mark Jansen

Label: Nuclear Blast

Het blijven frustrerende tijden voor muziekliefhebbers. En al zeker voor wie zijn favoriete bands, met of zonder nieuwe plaat, liefst ook live aan het werk ziet. Maar wat dan gezegd van de muzikanten? Hun hele wereld werd plots tot stilstand gebracht. Als fan heb je nog altijd het luisterplezier, als band is driekwart van je ‘routine’ niet meer toegelaten: geen tournee, geen livepromotie, gedaan met nieuwe zieltjes winnen en bijkomende stukken van de wereld veroveren. Nog frustrerender moet het zijn als je daardoor je nieuwe meesterwerk eerst niet kan afwerken en vervolgens ook niet ‘face to face’ aan de wereld kan tonen. Gigview had een gesprek met Mark Jansen over al die aspecten én over dat meesterwerkje “Ωmega”.

Voor we van start gaan en voor het onwaarschijnlijke geval dat iemand jou en/of Epica niet moest kennen: Wie zijn Mark Jansen en Epica?

Ik ben een gewone jongen met een passie voor muziek, psychologie en metafysica. Je kan me kennen van After Forever (1995-2002) en daarna als gitarist, zanger en songwriter van Epica (sinds 2002) en daar kwam in 2010 ook nog MaYaN bij. Epica is minder gewoon. Ik durf zeggen dat we met die band toch een prominente plaats in het symfonische metaluniversum hebben veroverd, met nog steeds een stevige nadruk op het ‘metal’ aspect. (Nvdr: zijn gave grunts en stevig gitaarwerk vormen een fantastische combinatie met de epische muziek, en met de prachtige zang van Simone Simons.)

Corona, daar kan ook Epica niet omheen?

Het is zoals het is. Ik sta positief in het leven en heb me vrij snel aangepast aan de veranderde omstandigheden. Ik heb me ingesteld op de lange termijn en bovendien had ik thuis ook nog heel wat te doen. En dan zijn er nog de nieuwe ideetjes en plannen waarvan er eentje in elk geval nog versterkt is door deze hele coronasituatie. Daar kom ik straks nog even op terug.

Ik heb de rest van de band al heel lang niet meer gezien (Mark woont met zijn vriendin, zangeres Laura Macrì, in Zuid-Italië) maar ook zij maken er het beste van en nu de plaat er bijna is (26 februari, lees de review hier) hebben we iets om samen naar uit te kijken. Ik ben ook benieuwd naar wat de toekomst gaat brengen in deze onzekere tijden. Hopelijk kunnen we daarna met z’n allen samen bouwen aan een mooiere wereld en kunnen we een paar lelijke dingen uit het verleden gewoon dumpen. Gezondheid, ook de mentale, is een kostbaar goed. Dat moet zeker meer centraal staan. En cultuur, waaronder muziek, speelt daarin ook een belangrijke rol.

Pakken we dat goed aan die coronacrisis? Jij kan vergelijken tussen verschillende landen…

Ik ben al een hele lange tijd niet meer in Nederland geweest maar ik volg de nieuwsberichten uiteraard wel. De belangen lopen niet altijd gelijk en de beleidsmakers en experten spreken teveel vanuit hun eigen kennis en vakgebied. Ik mis de samenhang en de communicatie op mensenmaat. Hier in Italië hebben we maanden in een harde lockdown gezeten. We werden zelfs nagenoeg opgesloten in onze huizen. Dat doet wat met een mens, zeker in de steden met nauwelijks ruimte. Het is te vaak een statistische expertenadering. Ze bekijken de ‘populatie’ los van het individu. Je vertelt me net over jouw rol in België m.b.t. het coronabeleid in bedrijven. Ik kan me vinden in je visie. Mensen motiveren lukt altijd beter met een positief project dan met verboden en beperkingen. Zoals je zegt: beter mikken op de aanwezigheid van iets, een cultuur waarbij activiteiten en contacten mogelijk zijn met (strenge) randvoorwaarden dan op de afwezigheid van iets (geen contacten). In beide situaties is het doel hetzelfde: besmettingen voorkomen, onze gezondheid vrijwaren. Alleen is de startfilosofie anders. Zeker als je langere tijd met een moeilijke situatie zit, vertrek je beter vanuit een positieve benadering waarbij dingen nog wel kunnen in plaats van zomaar verbieden. De argumenten voor dat verbieden zijn trouwens meestal van algemene aard of statistisch en vaak weinig relevant voor jezelf als individu. Als je zelf vaststelt dat iets toch niet kan omwille van de randvoorwaarden met betrekking tot afstand houden, tijdsbeperking, oppervlakte, enz. dan kan je daar mee leven. Als het gewoon niet mag, zelfs al zou het wel veilig georganiseerd kunnen worden, dan verliezen mensen hun motivatie en gaat het draagvlak weg. Ik heb wel wat vrienden die het echt niet meer zien zitten.

Spreekt daar Mark, de geschoolde psycholoog?

Ja! Je mag het leven niet verengen tot procedures, tot klinische statistieken en processen. Veel belangrijker is hoe we daar als individu mee omgaan of mee kunnen omgaan. Contacten en samenwerking zijn belangrijk voor ons allemaal. Bestaande onderhouden maar ook voortdurend nieuwe contacten leggen en met andere mensen samenwerken, is verrijkend en inspirerend. Alleen moeten we dat nu op een andere manier aanpakken. Ik zie daarom deze crisis ook als een moment voor een nieuw begin of een doorstart als persoon, privé en professioneel én als samenleving.

Ik heb zo’n vermoeden dat de albumtitel daar ook iets mee te maken heeft. Het gaat niet om Omega als eindpunt voor de band of de wereld?

Inderdaad, omega staat hier niet voor het eind van iets en al zeker niet voor het einde van Epica. We hebben nog zoveel ideeën en plannen. De albumtitel is gebaseerd op de theorie van het omegapunt van de Franse filosoof en theoloog Pierre Teilhard de Chardin. Niets is zoals het is, begin en einde zijn een illusie. De wetenschap brengt ons steeds tot andere inzichten. Wat eerst vaststond of zo goed als ‘zeker’ was, evolueert telkens opnieuw. Alles gebeurt in cirkels: de seizoenen, dag en nacht, planeten, de maan, leven, reïncarnatie. De omegapunt theorie stelt dat we sinds alpha, the big bang, gedoemd zijn om op kolkende wijze verder te evolueren naar een punt van geestelijke en materiële eenwording. Zie het als een spiraal die oneindig doordraait naar iets dat we nog niet begrijpen. Volgens de Chardin is de mens in staat om ook boven zichzelf en de kosmos uit te stijgen naar het omegapunt, de organische, sociale en geestelijke integratie van de mensheid in haar geheel en uiteindelijk de eenwording met het universum. En zelfs dat omegapunt is misschien opnieuw een begin van iets anders dat we nu nog niet kunnen vatten, zelfs niet in een theorie.

Dat doet me denken aan de fantasiewereld van Storm, gecreëerd door striptekenaar Don Lawrence en scenarist Martin Lodewijk, en met name het album ‘De Wentelwereld’ met een planeet in het ‘multiversum’ die bestaat uit een oneindige Moebiusring.

Ga ik zeker eens checken! ;-)

Het album zelf dan. Hoe verliep het de totstandkoming? Hoe radicaal heeft corona jullie plannen omgegooid?

Bij de start van het opnameproces was alles nog koek en ei. Op 1 februari 2020 was de préproductie klaar en zou het album in september het daglicht zien.

Bij aanvang zaten we voor het eerst in jaren gewoon opnieuw samen en konden we als vrienden onze inspiratie de vrije loop laten, intens ideeën uitwisselen, bundelen, discussiëren en sleutelen. Jammen, opnieuw schrijven en aanpassen. In één kamer, dat was geleden van voor de tijd dat iedereen verspreid geraakte over de wereld. Het heeft onmiskenbaar bijgedragen aan de coherentie van het album en het was ook nodig om nieuwe hoogten te bereiken.

De voorbereiding en de opnames met het orkest en het kinderkoor waren niet simpel maar eigenlijk hebben we toen nog veel geluk gehad. We waren er net mee klaar. De lockdown had geen dag eerder moeten komen. Het ‘Prague Philharmonic Orchestra’ was net klaar en de opnames van het koor eindigden letterlijk op de laatste dag dat er nog iets was toegestaan. Het orkest kende ik door de samenwerking met MaYaN (op het Dhyana album). Bij de ‘The Holographic Principle’ zijn de orkestrale delen in aparte sessies in Nederland opgenomen, strijkers apart, blazers… Een volledig orkest samen klinkt mooier en meer organisch. En dus werd het Praag, net op tijd. Maar dan de rest nog… Alles was al gepland en geboekt: studio, hotel, maar dan komt dat virus roet in het eten gooien. Reizen naar de studio zat er niet meer in, alles moest apart opgenomen worden. Mijn eigen home studio was net af en apart opnemen ben ik wel gewend. Een meevaller dus en ook Simone vond vlakbij huis een gepaste opnamelocatie. De eigenaar installeerde zelfs haar favoriete microfoon. Dagelijks van en naar het ‘werk’, dat was voor Simone ook al weer geleden van bij de debuutplaat in 2003.

De man die alles in goede banen leidt is onze goede vriend Joost van den Broek die nu al voor de derde keer als producer optreedt. Joost is de man die het overzicht behoud en alle radertjes samen laat draaien. We zijn echt close, ik ken hem al van voor After Forever. Zijn gevoel voor timing is echt ongelooflijk, het is bijna spookachtig. Zo draait onze organisatie…

We zagen het dus nog goed zitten maar dan merk je dat de ene na de ander tournee van collega’s afgezegd wordt. Eerst dacht ik nog: plaat in september, toeren in de herfst moet lukken. Niet dus… De plaats is uitgesteld naar 26 februari maar ik vrees dat het festivalseizoen ook dit jaar weer op de helling staat. Dat zou echt zonde zijn! We hadden een sabbatical achter de rug en zitten nu vol energie en zijn super gemotiveerd om de fans weer te bedienen. Ik blijf echter realistisch en zal niet te sterk ontgoocheld zijn. Onze tijd komt vroeg of laat wel en dan hebben we toch dit nieuwe meesterwerkje om voor te schotelen… samen met de oude klassiekers uiteraard.

The Holographic Principle (2016) was werkelijk monumentaal. Creërde dat geen gigantische druk voor de opvolger?

Ik wist dat ‘Ωmega’ harmonieuzer, nog iets beter in balans en wat toegankelijker moest worden dan ‘The Holographic Principle’. Daar hadden we nummers met meer dan duizend opnamesporen. En er is geen enkele sample gebruikt. Elke noot die je hoort, is met een echt instrument ingespeeld. En de hele tijd alles vol open, we gingen werkelijk over de grens van wat productioneel mogelijk is. Producer Joost van den Broek (After Forever, Ayreon) moest zich echt overtreffen. Zelfs na tien luisterbeurten valt er nog van alles te ontdekken. Maar eerlijk, die plaat van begin tot einde luisteren, is echt vermoeiend. Ook op Ωmega gebeurt er nog ontzettend veel, maar er zijn keuzes gemaakt om bepaalde instrumenten prioriteit te geven. Er is nu meer contrasten tussen ‘licht’ en ‘zwaar’, ‘hard’ en ‘zacht’. De nummers zijn nog altijd complex maar catchier. Ons streven was om alles ook live uitvoerbaar te houden. En dan nog is het een hele opgave om alles in te studeren, zeker voor mij met zowel zang- als gitaarpartijen.

Ik heb jullie aankomende achtste studioalbum ‘Omega’ nu net 2 keer beluisterd en ik sluit me helemaal aan bij je analyse. Wat kan je ons nog vertellen over het album in muzikaal opzicht? Heb je zelf favoriete songs? Voor mij in elk geval Abyss of Time…

Ja, Abyss is ook een van mijn favorieten. Inmiddels is het ook uit als eerste single met een video erbij. Die video is nu zelfs al meer dan 2 miljoen keer bekeken! Een stevig nummer dat furieus start om dan het fantastisch contrast tussen mijn stem en de zang van Simone te etaleren. Het orkest vormt de overgang naar een melodieuze finale. Schitterend arrangement en Epica ten voeten uit! Synergize – Manic Manifest noem ik er meteen bij, ook een stevig nummer uit hetzelfde hout gesneden. Het oriëntaalse en met een kinderkoor gelardeerd Code of Life is nog een favoriet. Het idee kwam van toetsenist Coen Janssen. We zagen het meteen zitten. Als je al zolang samenwerkt, vertrouw je elkaar blindelings. Coen is een meester in koorpartijen. Zijn beide kinderen zingen trouwens in dat koor. Alle kinderen vonden het ook leuk om mee te werken ook al deed voor velen de naam Epica en metalmuziek slechts van ver een belletje rinkelen.

Het derde deel van Kingdom of Heaven (Part III - The Antediluvian Universe) is ook weer speciaal voor mij. Toen we aan het nummer werkten, zijn Isaac’s (Delahaye, gitarist) en mijn oma binnen één week overleden. Het nummer is aan hen opgedragen. Ze hebben het helaas niet meer kunnen horen. Het is het meest ambitieuze, epische en ontroerende wat we ooit hebben geschreven. De meer dan 13 minuten waren absoluut nodig om alle emotie in muziek om te zetten. Wel lijkt de Kingdom of Heaven saga stilaan vervloekt. Toen ik deel 1 schreef in 2009 is mijn oma aan vaders kant overleden. Ze begreep onze muziek goed, we repeteerden zelfs in haar kelder. Ze steunde ons, leefde mee en merkte details op als we iets hadden gewijzigd aan de muziek. De kans bestaat dat we de hele Kingdom reeks live gaan spelen maar dat wordt dan wel erg lang. Eerst even kijken hoe dat uitpakt maar het zit er zeker in dat we het een keer doen.

Tenslotte moet ik het titelnummer Omega – Sovereign of the Sun Spheres vermelden. Hier zitten ook weer persoonlijke ervaringen in verwerkt maar op zo’n manier gebracht dat de fans er hun eigen verhaal van kunnen maken. Alle elementen uit onze muziek komen samen in dit (omega)punt. In deze afsluiter van de plaat voel je wanhoop en woede maar ook verlossing en nieuwe krachten naar voor gebracht via intense gitaarsolo’s, kolkende ritmes en zwaarder dan het leven riffs, vertaald via nu eens verlichting brengende en dan weer demonen oproepende vocalen.

Jullie zaten steeds op een ritme van 2 jaar per plaat. Nu duurde het veel langer voor er een nieuwe schijf kwam. Hadden jullie die rustperiode van een paar jaar echt nodig? Of hebben jullie toch niet echt stilgezeten?

Zoals ik al zei, was Holographic erg intens. En alles leek gewoon steeds sneller te gaan. De pauzeknop even indrukken was nodig… energie opdoen, herbronnen, langzaam en zonder druk nieuwe ideeën laten opborrelen. Maar helemaal stil hebben we natuurlijk niet gezeten. Twee EP’s zijn er verschenen en ook ons boek ‘The Essence of Epica’.

Kijk je nu anders terug op wat jullie al bereikt hebben met Epica?

Jazeker. Wat nu gebeurt, bewijst de relevantie van de alpha-omega theorie. Niets is verworven voor altijd, er zijn geen zekerheden. Maar dat moet ons niet droef stemmen, er liggen weer nieuwe kansen en mogelijkheden voor het grijpen. Je apprecieert het verleden dan nog meer. De uitdagingen bij de start van Epica, spelen voor 30-40 mensen in vaak oncomfortabele omstandigheden maar altijd met de volle steun van de fanschare die snel aangroeide… Inspanningen die zich na verloop van tijd terugbetalen zoals ons al snel aanwezig zijn in pakweg Zuid-Amerika. Als we daar nu opnieuw komen, worden ze gek. Ook de Belgen sloten Epica in hun hart van bij de start.

Zoals in die kleine brede zaal in Antoing in 2005 met Autumn en The Old Dead Tree?

Inderdaad, die herinner ik me nog. Wat een intensiteit toe. Bijna het volledige publiek stond op de eerste rij, haha. Goeie gasten trouwens die van de Old Dead Tree. Goed dat je me zegt dat ze nog een eindsaluut hebben uitgebracht in 2019 (‘The End’). Ga ik zeker eens beluisteren…

Maar kijk waar we nu staan. Headliners op grote festivals, ons eigen Epic Metal Fest, de sound geperfectioneerd doorheen acht platen en de middelen en de mogelijkheden om op te nemen hoe en met wie we willen, ook al is dat een voltallig orkest. Let wel, het hoeft niet persé een orkest te zijn. We hebben er steeds het maximum uitgehaald met de middelen die we hadden. Op elke plaat hebben we het beste van onszelf gegeven en onze energie en toewijding er volledig ingestopt. Er is geen enkele bij waarover ik nu niet meer tevreden ben. Inmiddels hebben we onze 1000ste show op de teller staan en de Epica vriendenkring telt er duizenden van over heel de wereld. (Nvdr: hier halen we even wat herinneringen op aan gezamenlijke long-time vrienden.)

Wat zijn de toekomstplannen en heb je nog een boodschap voor onze GigView lezers?

Ik ga nu weer aan de slag met het schrijven voor MaYaN. Er staan uiteraard shows gepland maar dat is voorlopig nog koffiedik kijken. Een idee dat ik had om te werken rond virtuele samenwerking en verbinden krijgt stilaan gestalte. Kijk maar eens bij United Metal Minds (unitedmetalminds.com). Met zoveel mogelijk talent aan zangers, songschrijvers, gitaristen, grafisch ontwerpers, fotografen en andere creatievelingen wil ik tot een inspirerende samenwerking en dito album komen. Steun is mogelijk en die zal terugvloeien naar de gemeenschap via een project om verwaarloosde huisdieren op te vangen.

Aan de GigView lezers: een goede manier om mentaal gezond te blijven, is weg mijmeren op onze nieuwe plaat. Hou het veilig en hopelijk tot gauw!

Top, dank voor het interview! Hopelijk zien we elkaar snel ergens in levende lijve en in elk geval succes met de nieuwe plaat en de uitwerking van je ideeën. En bovenal, blijf gezond!